Tham gia BHXH, BHYT cho người lao động: Đôi bên cùng có lợi

Được tham gia BHXH, BHYT giúp người lao động yên tâm lao động sản xuất

Chuyển giao trách nhiệm bảo vệ NLĐ về phía xã hội

Là đơn vị có hơn 1.000 lao động, những năm qua, Công ty Nhôm Đắk Nông (Tập đoàn Than-Khoáng sản Việt Nam) luôn quan tâm, thực hiện tốt chính sách BHXH cho NLĐ. Theo lãnh đạo công ty, bất kỳ một doanh nghiệp, đơn vị nào muốn hoạt động sản xuất, kinh doanh được bảo đảm, người sử dụng lao động phải tạo được mối quan hệ, giải quyết những vấn đề thuộc phạm vi trách nhiệm của mình để NLĐ yên tâm lao động sản xuất, nâng cao chất lượng hoạt động.

Chị Nguyễn Thị Thanh Trâm, nhân viên Phòng Điều hành sản xuất của công ty cũng cho biết: “Đối với NLĐ, khi được tham gia BHXH, ai nấy cũng cảm thấy rất vui mừng, tin tưởng hơn vào lãnh đạo công ty đã quan tâm, chăm lo quyền lợi cho mình. Đây cũng là động lực để công nhân cố gắng làm việc nhiều hơn nữa, vừa đem lại lợi ích cho công ty, vừa bảo đảm cho cuộc sống và quyền lợi của mình”.

Có thể nói, mục đích lớn nhất của BHXH là bảo đảm đời sống cho NLĐ và gia đình họ. Người tham gia BHXH sẽ được thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập mất đi khi họ bị suy giảm, mất khả năng lao động, mất việc làm. Khi hết tuổi lao động, họ sẽ được hưởng chế độ lương hưu theo quy định. Ngoài ra, NLĐ còn được hưởng trợ cấp khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và dưỡng sức, khi chết sẽ được hưởng trợ cấp tiền tuất, mai táng phí.

Vì vậy, đối với các đơn vị sử dụng lao động, theo nhìn nhận ban đầu, việc đóng BHXH, BHYT cho NLĐ có thể sẽ làm tăng chi phí sản xuất, giảm lợi nhuận của doanh nghiệp. Nhưng về lâu dài, phương thức BHXH, BHYT đã chuyển giao trách nhiệm bảo vệ NLĐ khi gặp rủi ro về phía xã hội, giúp cho chủ sử dụng lao động giảm bớt những khó khăn, lo lắng về nguồn lao động, yên tâm tổ chức sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó, BHXH góp phần làm hạn chế và điều hòa các mâu thuẫn giữa người tham gia BHXH và người sử dụng lao động, tạo môi trường làm việc ổn định, bảo đảm cho hoạt động lao động sản xuất đạt hiệu quả cao.

Vẫn còn doanh nghiệp “lách luật”, trốn đóng

Mặc dù việc tham gia BHXH, BHYT mang lại những lợi ích thiết thực cho cả hai bên, nhưng thực tế hiện nay vẫn còn nhiều doanh nghiệp trốn đóng BHXH, BHYT cho NLĐ. Theo báo cáo tại Hội nghị cung cấp thông tin định kỳ về BHXH, BHYT tháng 11 do BHXH Việt Nam tổ chức, hiện cả nước có khoảng 500.000 doanh nghiệp đang hoạt động, nhưng mới có hơn 235.000 doanh nghiệp đóng BHXH, đạt khoảng 47%. Tỷ lệ người tham gia BHXH so với lực lượng lao động còn thấp, chỉ chiếm khoảng 24%.

Theo ông Nguyễn Quang Vinh, Phó Trưởng Phòng Khai thác và Thu nợ (BHXH tỉnh), riêng tại tỉnh Đắk Nông, việc quản lý, xác định đối tượng tham gia BHXH trên địa bàn gặp không ít khó khăn, phức tạp. Thực tế, BHXH chỉ có thể kiểm soát được đối với những doanh nghiệp thực hiện đầy đủ chế độ báo cáo tình hình sử dụng lao động và lập sổ theo dõi biến động lao động theo quy định. Còn hầu hết các cơ sở kinh doanh của hộ cá thể, doanh nghiệp nhỏ và vừa, không có tổ chức công đoàn, thì khi họ không khai báo, cơ quan BHXH không thể kiểm soát được. Ngoài ra, qua kiểm tra thực tế, số lao động mà doanh nghiệp kê khai với cơ quan thuế chênh lệch khá nhiều so với số lao động thực tế. Thậm chí, một số doanh nghiệp “lách luật” bằng cách không tiến hành ký hợp đồng lao động hoặc chỉ ký dưới 3 tháng với NLĐ để không phải đóng BHXH.

Đặc biệt, từ ngày 1/1/2018, BHXH bắt buộc đóng trên mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác. Việc tăng mức đóng BHXH sẽ tác động không nhỏ đến chi phí của các doanh nghiệp. Điều này sẽ khiến không ít doanh nghiệp tìm cách “lách luật” để né đóng BHXH cho NLĐ.

Kiểm soát chặt doanh nghiệp

Theo BHXH tỉnh, từ tháng 8/2017 cả nước triển khai việc cấp thẻ BHYT, sổ BHXH theo mã số định danh. Điều này sẽ giúp quản lý xuyên suốt quá trình đóng BHXH, BHYT của mỗi cá nhân, kiểm soát việc trốn đóng BHXH, BHYT của các đơn vị sử dụng lao động. Bên cạnh đó, từ ngày 1/1/2018, luật BHXH bổ sung thêm một số đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc; trong đó có người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng.

Theo đó, một số doanh nghiệp không thể “lách luật” bằng cách ký hợp đồng lao động dưới 3 tháng với NLĐ để không phải đóng BHXH. Ngoài ra, nhằm bảo đảm và nâng cao quyền lợi cho người lao động ở mức cao nhất, từ ngày 1/1/2018, quy định về xử lý hình sự đối với tội trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho NLĐ tại Điều 216 của Bộ luật Hình sự 2015 bắt đầu có hiệu lực thi hành. Theo quy định, nếu người sử dụng lao động trốn đóng BHXH sẽ bị phạt nặng, thậm chí có thể bị đi tù cao nhất là 7 năm.

Cùng với những quy định trên, thời gian tới, BHXH tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động cũng như quản lý chặt chẽ công tác thu, phân công cán bộ thường xuyên kiểm tra, đối chiếu, đôn đốc đơn vị, doanh nghiệp trích nộp đầy đủ, kịp thời theo quy định của luật BHXH, luật BHYT. Công tác tập huấn, phổ biến luật BHXH, đối thoại giữa cơ quan BHXH với các đơn vị sử dụng lao động về những vướng mắc trong quá trình triển khai luật cũng sẽ được tăng cường.

BHXH tỉnh cũng sẽ thành lập các đoàn kiểm tra chuyên ngành, liên ngành làm việc với các đơn vị, doanh nghiệp để kiểm tra việc thực hiện đóng BHXH, BHYT cho NLĐ. Đặc biệt, hơn lúc nào hết, NLĐ hãy tự bảo vệ bản thân bằng cách lên tiếng để chủ sử dụng lao động tham gia đầy đủ về BHXH, BHYT cho mình. Có như vậy mới bảo đảm tính công bằng và nghiêm minh trong thực hiện pháp luật về BHXH, BHYT.