Tản văn: Cơm cháy mẹ nấu

Bao năm rồi tôi vẫn không quên được mùi vị ấy, mùi của khói củi rừng, lá cây khô, vị của lúa gạo đồng quê, nắng mưa chất phác, quyện hòa trong miếng cơm cháy vàng giòn của tuổi thơ thôn dã.

Minh họa: Minh Thùy

Giữa nhịp sống đủ đầy tiện nghi, đôi lúc lòng quay quắt thèm hương vị chân phương của những năm tháng bếp than đỏ lửa, khói lơ đãng bay là đà chái bếp. Có lẽ giờ chỉ còn trong tâm thức của những người hay hoài niệm. Nhớ một thời cơm cháy, tôi lại bồi hồi nhớ cái chum gạo cũ được cha kê phía dưới bốn hòn đá nhỏ; nhớ bóng mẹ lụi cụi hắt trên vách nhà lem nhem bồ hóng, lủng lẳng gióng tre. Miếng cơm cháy thảo thơm nào chỉ đơn thuần là những hạt cơm đáy nồi quá lửa, mà đâu đấy nó chứa đựng cả những buồn vui trong veo thời tôi còn non nớt, lưu giữ ký ức ngôi nhà cũ bàng bạc màu thời gian…

Chiếc lò bao năm vẫn lặng thầm trên kệ, xung quanh vương vãi lá khô, vỏ củi, bên cạnh là chiếc que sắt mẹ để khều than. Mẹ tảo tần nhóm lửa, chụm củi, rồi nhẹ nhàng bắc lên lò cái nồi gang, bên trong đựng gạo mẹ đã vo sạch. Tiếng củi bén lửa xì xèo lẫn trong tiếng vỏ cây nổ lách tách, tiếng nước chảy trong veo từ cái chum lọc nước, đàn gà lích chích ngoài vườn chuối hiên sau. Mẹ vừa lom khom nhặt rau, thái củ, vừa giữ cho lửa cháy đều, chờ cơm sôi thơm hương gạo mới.

Khi mâm cơm được dọn ra, bao giờ tôi cũng háo hức đợi khi nồi cơm gần hết, sẽ được ăn cơm cháy mẹ vét ở đáy nồi. Mẹ trộn muối với ít đường, rắc thêm đậu phộng rang đã bóc vỏ và giã thành hạt nhỏ, giòn rụm, thành món muối đậu ăn với cơm cháy. Miếng cơm cháy khi còn nóng vừa giòn vừa bùi bùi, màu vàng đượm. Nhớ những ngày thơ ấu ham chơi, đến giờ cơm, mẹ sai chị tôi ra bãi đất trống ngoài đồng gọi tôi về, bao giờ chị cũng dọa: “Về ăn nhanh chứ hết phần cơm cháy!”. Bây giờ, mỗi lần hồi tưởng lại những ngày tháng ấy, tôi thương đến nao lòng bàn tay mẹ dồn sức vét cơm, thương tiếng chị gọi từ xa, bóng ngả hanh hao giữa nắng chiều…

Tôi xa quê đi học, tá túc ở nơi phố thị, mang theo ký ức cơm cháy đến những chân trời rực rỡ đèn hoa, đủ đầy của ngon vật lạ. Miếng cơm cháy ngọt bùi, thảo thơm tình mẹ, làm sao không hoài nhớ một thời bếp củi chân phương. Ở quê nhà, mẹ vẫn giữ thói quen nấu cơm bằng củi, mặc dù căn bếp xưa đã được trang bị nồi điện cùng bếp gas, đỡ đần mẹ chuyện cơm nước. Nhưng mẹ bảo, cơm nấu bằng bếp củi mới ngon. Nên một trong những niềm đợi chờ của tôi trước mỗi lần về với mẹ, là được trệu trạo nhai miếng cơm cháy vàng giòn, thỏi kẹo cơm rang ngọt lịm và bùi ngùi nhớ về những tháng ngày xưa xa…