Tản văn: Chìa khóa lớp

Ảnh minh họa

Ngày học tiểu học, được phân công làm lớp trưởng, lớp phó, quản ca hay tổ trưởng là oách lắm. Thế nhưng, việc được lựa chọn có phải đơn giản đâu, phải học khá giỏi, bề ngoài sáng sủa và nhanh nhẹn mới được thầy cô tin tưởng giao “chức vụ” cho đấy chứ! Nhưng trong mắt chúng tôi lúc ấy, tất cả những đứa có “chức vụ” ấy lại không "oách" bằng một đứa chẳng có “chức vụ” gì mà lại được giao một việc mà theo chúng tôi là cực kỳ quan trọng – giữ chìa khóa lớp.

Hồi ấy, ông bảo vệ trường không phải là người đi mở lớp và trực trường 24/24 giờ như bây giờ. Ông bảo vệ thường là một người trung tuổi nhà ở gần trường nhận mỗi vụ vài tạ thóc là công coi trường. Ông bảo vệ  chỉ coi trường vào buổi trưa và đêm – lúc trường không còn ai. Bởi vậy, đứa cầm chìa khóa lớp mà đi muộn thì cả lớp cũng sẽ bị muộn.

Đứa cầm chìa khóa lớp, tiêu chuẩn đầu tiên là gần trường. Cả xã học chung một trường cấp một, xóm nào đông thì cả lớp là một xóm, xóm nào ít là 2 – 3 xóm một lớp. Những xóm gần trường thì không sao, những xóm xa trường thì tiêu chí này không còn quan trọng nữa nên việc chọn người phải có tinh thần và chịu khó đi học sớm, sớm hơn cả những đứa được phân công trực nhật hôm ấy.

Tất cả những đứa được giao giữ chìa khóa lớp hồi ấy đều có một đặc điểm chung, đó là cách giữ khóa. Đứa nào cũng lấy một sợi dây dù – loại dây nhỏ, dai, màu trắng ở đầu bao xi măng, xâu qua lỗ chìa khóa và đeo vào cổ. Sợi dây đeo chìa khóa ấy như một sợi dây chuyền.

Được chọn giữ chìa khóa lớp là việc “danh giá” đến mức lỡ có ốm cũng không dám nghỉ học. Lúc nào không thể đi học mới ngậm ngùi nhờ đứa gần nhà cầm giùm. Chưa khỏi hẳn đã vội vàng đi học lại vì sợ nghỉ lâu, thầy cô giao nhiệm vụ cho đứa khác. Giữ chìa khóa lớp sẽ được miễn trực nhật. Ngay cả lớp trưởng cũng không được miễn nên đứa được giao giữ chìa khóa lớp hãnh diện lắm. Dù rằng phải trực nhật thì cả tháng mới phải đi học sớm một lần còn giữ chìa khóa thì ngày nào cũng phải đi sớm. Niềm vui, sự tự hào của một đứa trẻ con đôi khi chỉ đơn giản vậy.

Nhưng giữ chìa khóa lớp không chỉ “oách”, không chỉ vui mà cũng có những điều lo sợ, những nỗi buồn và những kỷ niệm khó quên. Đấy là đi học sớm khi cả trường chưa ai đến, sợ ma đến mức ngồi ở cổng trường chờ mấy đứa trực nhật đến mới dám vào mở cửa, còn buổi lỡ đi học muộn, chạy quýnh quáng.

Những ngôi trường bây giờ “kín cổng cao tường”, bảo vệ trực 24/24 giờ, chẳng thể nào thấy được cảnh đứa học trò nào đi sớm, ngồi gà gật ở cổng trường chờ có người mới dám vào mở lớp nữa. Tất cả chỉ còn là kí ức.

Thi thoảng, tôi vẫn lôi chiếc chìa khóa cũ có dây đeo ra, ngắm nghía rồi tự cười một mình. Như thấy cả một quãng thời gian thơ ấu ùa về quanh mình…