Đến với bài thơ hay: Qua thậm thình - Ngân vang một tình yêu đất nước

Bài thơ dựng lên một không khí lịch sử - huyền thoại, ẩn chứa một tấm lòng yêu nước thiết tha và lớn lao của tác giả qua niềm hoài cảm thiêng liêng, lòng tôn kính vô biên với các Vua Hùng.

Bài thơ có một kết cấu khá chặt chẽ, mạch cảm xúc trong sáng, dào dạt. Từ câu chuyện dân gian giải thích về một địa danh có tên Thậm Thình, thông qua trí tưởng tượng phong phú của mình, Nguyễn Bùi Vợi đã đưa người đọc trở về hàng ngàn năm trước, lắng nhịp tim mình rung động:

Vua Hùng một sáng đi săn
Trưa tròn bóng nắng nghỉ chân chốn này
Dân dâng một quả xôi đầy
Bánh chưng mấy cặp, bánh dày mấy đôi

Một cảnh tượng thật thái bình, hạnh phúc. Vua tôi, thần dân sum vầy quây quần bên nhau. "Quả xôi đầy" thơm thảo nghĩa tình. Bánh chưng, bánh dầy tượng trưng cho ân đức cao vời như trời đất của các Vua Hùng buổi đầu dựng nước. Vì vậy, hình ảnh thơ vừa sáng đẹp vừa lung linh đến kỳ lạ.

Cứ thế, mạch cảm xúc của bài thơ tiếp tục dâng trào, có hành động cụ thể: "Tìm đất cắn thợ định nơi xây nhà", có tiếng chày giã gạo "đêm đêm tiếng thậm... tiếng thình". Nét đặc sắc và tạo được sự chú ý cho người đọc, đồng thời cũng là cái tài của thi sĩ chính là khả năng từ cái nhìn rất thực đã được ảo hóa. Nhịp chày giã gạo trở thành điệu múa uyển chuyển mềm mại: "Múa chày đôi với chày ba rập rình". Nhờ vậy chất thơ được kết tụ, lan tỏa và nâng tứ thơ vút cao:

Đêm đêm tiếng thậm... tiếng thình
Cối thơm, thơm cả nghĩa tình nước non

Vậy là từ một huyền thoại, truyền thuyết lịch sử từ thời Hùng Vương dựng nước, địa danh Thậm Thình (Nay thuộc thành phố Việt Trì - Phú Thọ) đã truyền đi từ đời này sang đời khác, hóa thân vào hiện tại của thành phố "khói vờn trong mây", cho dù "dấu cũ lầu son" không còn, tiếng giã gạo "thậm...thình" đã tan vào vĩnh cửu:

Không còn dấu cũ lầu son
Phía sau thành phố khói vờn trong mây
Trời cao nắng tỏa đường cây
Nhịp chày xưa tưởng đâu đây...Thậm Thình

Nguyễn Bùi Vợi không viết một pho sách lớn về lịch sử, văn hóa dân tộc; song chỉ cần đọc Qua Thậm Thình, hồn thiêng sông núi, quá khứ cha ông cứ đầy ắp trong ta, lòng ai chẳng thiết tha ngân vang một tình yêu đất nước.