Tản văn: Giàn trầu

Ông bà nội tôi đã về với tổ tiên nhưng giàn trầu không dưới bàn tay chăm sóc của bố mẹ tôi vẫn xanh tốt quanh năm. Mỗi lần về thăm nhà, nhìn thấy giàn trầu không của ông bà, trong tôi biết bao kỷ niệm lại ùa về.

Tôi nghe mẹ kể giàn trầu không này có từ khi mới về làm dâu trong nhà. Khi ấy, cây trầu chỉ là một cây nhỏ được ông tôi xin giống của một người bà con mang về trồng ở tường nhà. Qua năm tháng, cây trầu không vươn mình lên xanh tốt, ông tôi phải bắc giàn để những ngọn trầu không đua mình vươn lên. Bà rất thích ăn trầu. Vôi được bà tôi để trong một bình sứ nhỏ, cau và vỏ chay được mẹ tôi mua vào những buổi chợ phiên. Trầu không thì được hái trong vườn nhà. Tôi thường được bà sai ra vườn hái trầu, bà dặn: “Con chọn những lá trầu có màu xanh sẫm bóng và có các gân nổi rõ ở mặt bên dưới thì ăn mới ngon”. Bà có một ống giã trầu nhỏ, thi thoảng ông lại bỏ ống giã trầu của bà ra rồi hì hục dùng ống ngoáy trầu để nghiền nhỏ lá trầu và quả cau, vỏ chay, chút thuốc lào rồi mới đưa cho bà ăn. Mùi trầu cay phảng phất lan tỏa ngùi ngùi khắp không gian.

Ngày bà tôi mất, ông buộc cho cây trầu mảnh vải trắng để cây cũng được mang tang bà, đang xanh tốt, giàn trầu bỗng hắt hiu một màu vàng. Ông thay bà sớm khuya chăm chút giàn trầu. Ông bảo với mọi người trong nhà: “Cây cũng có tâm hồn như con người vậy, nên cần phải được yêu thương, chăm sóc, nhìn giàn trầu không lại nhớ đến bà, mình phải chăm sóc giàn trầu như khi bà vẫn còn sống”.

Ảnh tư liệu

Nhớ lại khi bà còn sống, tôi rất thích được ngoáy trầu cho bà ăn và được nằm gọn trong lòng bà nghe bà kể chuyện về sự tích trầu cau. Câu chuyện tôi nghe nhiều lần đến nỗi thuộc lòng nhưng qua giọng kể ấm áp, truyền cảm của bà câu chuyện ấy lúc nào cũng đầy hấp dẫn và mới mẻ.

Tôi cũng được bà dạy cách têm trầu. Nhớ một lần bão bất ngờ đổ về trong đêm, mưa gió ràn rạt. Nằm bên cạnh bà, tôi thấy bà thao thức cả đêm không ngủ vì lo giàn trầu yếu ớt không đủ sức chống đỡ trước cơn bão. Biết bà lo lắng nên mưa xối xả nhưng ông vẫn quàng áo mưa ra dùng cây chống, che chắn cho giàn trầu. Hôm sau, khi trời vừa sáng, cơn bão đã đi qua, giàn trầu vẫn còn nguyên vẹn.        

Tôi lấy chồng và lập nghiệp xa quê, mỗi khi về thăm bố mẹ, tôi lại ra vườn chọn hái những lá trầu to nhất, đẹp nhất để têm với miếng cau nhỏ, một ít vôi tôi, miếng vỏ chay cùng với chút quà thành kính đặt lên bàn thờ tưởng nhớ ông bà. Thi thoảng bố mẹ tôi lại dúi vào tay tôi mấy đồng tiền lẻ nhàu nát và bảo: “Lộc từ vườn trầu đấy hai cụ cho chắt mua sách vở”.

Có lần, tôi dẫn các con đến bên giàn trầu nói cho các con biết giàn trầu này là của hai cụ, hai cụ mất rồi nhưng bây giờ ông bà vẫn giữ. Đứa con gái đang học tiểu học tròn xoe mắt thốt lên: “Thế con phải gọi cây trầu là cụ, cụ trầu mẹ nhỉ! Mẹ ơi mẹ xin ông bà một nhánh cây trầu mang về trồng trong vườn nhà mình đi”. Tôi ôm con vào lòng bật cười trước sự ngộ nghĩnh của con, cười đấy mà thấy sống mũi mình cay cay…