Trò chơi dân gian - nét văn hóa đặc trưng trong lễ hội

Điển hình, trong các ngày hội văn hóa truyền thống các dân tộc cấp tỉnh, huyện, những trò chơi truyền thống luôn được tổ chức, sau khi diễn ra các hoạt động nghi lễ. Tùy từng điều kiện cụ thể của hoạt động lễ hội và quy mô, nhưng nhìn chung, các trò chơi này vẫn giữ được những nét truyền thống vốn có của nó.

Các trò chơi dân gian thường được tổ chức như: kéo co, nhảy bao bố, bịt mắt đánh chiêng, giã gạo nấu cơm nhanh, đi cà kheo...

uTrò chơi nhảy bao bố đôi

Mới đây, trong khuôn khổ Tuần lễ Văn hóa-Du lịch Đắk Nông, tại Lễ cúng mừng thu hoạch lúa được mùa của người M’nông được tổ chức ở bon Bu Rual, xã Đắk N’drung (Đắk Song), các trò chơi dân gian như: bịt mắt đánh chiêng, kéo co, giã gạo nấu cơm nhanh, đã thu hút khoảng 300 người dân ở các bon làng quanh vùng tham gia.

Chị Thị Ngát ở bon Bu Rual mang theo nong, nia, cối đến với lễ hội để tham gia phần thi giã gạo nấu cơm nhanh chia sẻ: “Được đại diện cho bon làng tham gia các hoạt động văn hóa truyền thống dân tộc, giới trẻ trong bon đều rất thích thú và nhiệt tình tham gia, vì có cơ hội được giao lưu, thắt chặt tinh thần đoàn kết với các bạn ở các bon làng khác”.

Còn già Điểu Jáh ở bon Bu Rual cũng nói: “Lễ và hội thường được tổ chức cùng nhau để tạo môi trường sinh hoạt cho cộng đồng. Các trò chơi dân gian trong các lễ hội còn góp phần củng cố, phát huy tinh thần đoàn kết, phát triển mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng trên cơ sở giá trị truyền thống dân tộc”.

Bên cạnh việc duy trì, các trò chơi dân gian hiện nay cũng được lược bỏ khá nhiều nghi thức của trò chơi xưa cho phù hợp với điều kiện thực tế cuộc sống hiện tại.

Ông Phan Xuân Thạch, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Tuy Đức cho biết: “Thời gian qua, tại các địa phương trong huyện, nhiều hoạt động lễ hội truyền thống được duy trì tổ chức thường xuyên, nên nhiều trò chơi dân gian cũng được phát huy, nhưng có phần đơn giản, dễ chơi hơn. Riêng đồng bào dân tộc Mông thì thường tổ chức trò chơi ném còn truyền thống vào dịp năm mới cũng rất thú vị, tạo nên sắc thái rất mới cho các vùng quê. Các trò chơi dân gian được tổ chức tùy từng dân tộc, thôn, bon, bên cạnh tạo niềm vui, phấn khích sau những lúc lao động mệt nhọc thì còn góp phần khơi dậy tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc”.

Về phương diện của ngành văn hóa, theo ông Tô Đình Tuấn, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao, Du lịch thì hiện nay, ngoài những hoạt động bảo tồn lễ hội thì các trò chơi dân gian cũng được ngành quan tâm đưa vào các hoạt động thể thao thường xuyên.

Các trò chơi dân gian trong lễ hội đã tô đậm thêm nét văn hóa đặc trưng vốn có của các dân tộc, vùng đất, con người trên địa bàn, với nhiều hoạt động, sinh hoạt văn hóa độc đáo. Hầu hết các trò chơi dân gian thường được tổ chức nhằm mục đích tạo thêm sự sôi nổi, hấp dẫn trong các hoạt động lễ hội.

Trong xu thế xây dựng một nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, việc phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, trong đó có trò chơi dân gian là điều không thể tách rời. Trò chơi dân gian phải được sống trong lễ hội, sống với đồng bào, chứ không phải sống trên giấy; người dân phải được tự mình sáng tạo, thể hiện và hưởng thụ. Hiện nay, dù còn gặp một số khó khăn về điều kiện, không gian tổ chức, nhưng việc bảo tồn và phát huy các trò chơi dân gian vẫn được tổ chức thường xuyên.

Trò chơi bịt mắt đánh chiêng

Có thể nói, trò chơi dân gian được người xưa sáng tạo như một thông điệp khá đầy đủ về đời sống văn hóa tinh thần, về lối sống, nếp nghĩ, nguyện vọng của toàn thể cộng đồng. Các trò chơi dân gian nằm trong phần hội của các hoạt động lễ hội truyền thống, góp phần tạo nên một cấu trúc thống nhất và hoàn chỉnh về lễ hội.