Ký ức về Đại đội Thanh niên xung phong 915

Khu Di tích lịch sử Quốc gia, địa điểm lưu niệm các Thanh niên xung phong Đại đội 915 Bắc Thái

“Ngày 24 ngàn thu nhớ mãi; Ga Sàng nhộn nhịp, kẻ vác người khiêng; Lưu Xá tơi bời, bom rơi đạn nổ; Cả một đoàn cùng nguyện hy sinh; Sáu chục bạn hiên ngang thọ tử; Máu trung liệt phơi đầy đất đỏ; Khí anh hùng cao vút mây xanh”

Lời thơ của Giáo sư Vũ Khiêu viết năm 2009 đã thể hiện khí chất anh hùng, tinh thần quả cảm của các đội viên Đại đội 915. Đại đội 915 khi ấy là đơn vị trẻ nhất, được thành lập tháng 6-1972, biên chế 102 cán bộ đội viên, do Đại đội trưởng Triệu Đức Việt chỉ huy. Chỉ trong vòng gần 6 tháng sau khi thành lập, Đại đội đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo đảm giao thông ở các tuyến trọng điểm thường xuyên bị máy bay Mỹ ném bom bắn phá như đường 16A trên tuyến Lạng Sơn - Bắc Giang; cầu Đa Phúc, cầu Gia Bảy, cầu Trà Vường, ngầm Sơn Cẩm, phà Bến Oánh...

Trong  chiến dịch đánh phá Hà Nội và miền Bắc 12 ngày đêm (từ 18 đến 29/12/1972), đế quốc Mỹ mở cuộc tập kích đường không chiến lược bằng máy bay B52 vào Thủ đô Hà Nội, thành phố Hải Phòng, thành phố Thái Nguyên và nhiều tỉnh, thành phố khác của miền Bắc. Khi đó, gần 20.000 tấn lương thực và hàng hóa quốc phòng do các nước xã hội chủ nghĩa viện trợ đang cần được giải tỏa - một nhiệm vụ hết sức khẩn trương và cấp bách được đặt ra.

Ngày 23/12/1972, đồng chí Đỗ Mười, khi đó là Phó Thủ tướng Chính phủ, chỉ đạo UBND tỉnh Bắc Thái tổ chức ca kíp, tập trung lực lượng, phương tiện giải tỏa hàng hoá ở các kho nằm trong khu vực đánh phá của địch. Sáng sớm ngày 24/12/1972, 66 cán bộ, đội viên Đại đội 915 do Đại đội trưởng Triệu Văn Việt phụ trách đã hành quân và có mặt tại ga Lưu Xá.

Dưới sự chỉ huy của đồng chí Nguyễn Thế Cường, Đội phó Đội 91 làm nhiệm vụ giải tỏa lương thực, hàng hoá. Quán triệt khẩu hiệu “Tất cả vì tiền tuyến”, “Tất cả vì sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”, với tinh thần “Miền Nam gọi, miền Bắc trả lời”, tại ga Lưu Xá, 66 cán bộ, đội viên Đại đội 915 làm việc miệt mài quên ăn, quên nghỉ để chuyển lương thực, hàng hóa lên xe ô tô. Chập tối 24/12, số lương thực, hàng hoá quốc phòng tồn đọng ở ga Lưu Xá cơ bản được giải toả. Cả đơn vị còn chưa kịp ăn cơm thì còi báo động đã rú lên, bom từ những chiếc B52 trên cao bắt đầu trút xuống, từng đợt…

Toàn bộ 66 cán bộ và đội viên Đại đội 915 cùng đồng chí Đội phó Đội 91 Nguyễn Thế Cường và 2 thủ kho lương thực đã vào hết 2 hầm trú ẩn. Một loạt bom rơi vào khu vực trú ẩn khiến căn hầm lún sâu, biến dạng và vùi lấp những người ở trong...Trận ném bom khốc liệt của đế quốc Mỹ đã cướp đi sinh mạng của 62 người đang làm nhiệm vụ, gồm đồng chí Đội phó Đội 91 Nguyễn Thế Cường, 59 cán bộ, đội viên Đại đội 915; 2 cán bộ thủ kho của Ty Lương thực; 7 cán bộ, đội viên Đại đội 915 bị thương.

Du khách nghe giới thiệu về Khu Di tích lịch sử Quốc gia, địa điểm lưu niệm các Thanh niên xung phong Đại đội 915 Bắc Thái

Sau khi thắp nén nhang tỏ lòng thành kính đến các TNXP Đại đội 915 Bắc Thái hy sinh, đoàn chúng tôi đi thăm quan khu lưu niệm là căn hầm đặc biệt, nơi lưu giữ những kỷ vật vô giá của 60 liệt sỹ đã hy sinh trong đêm Noel năm 1972. Đó là tờ giấy báo tử gửi cho ông Lưu Văn Tần, cha của liệt sỹ Lưu Xuân Thanh; chiếc hòm gỗ của liệt sỹ Nguyễn Thế Cường, Đội phó Đội 91, TNXP Bắc Thái; nồi quân dụng nấu nước, nấu cơm của Đại đội... Xúc động hơn cả là hình ảnh của 52/60 liệt sỹ hy sinh khi chưa lập gia đình. Nhiều người khi đó mới chỉ 17 tuổi. Hơn 250 hiện vật về Đại đội TNXP 915 đã được bảo tàng Thái Nguyên dày công sưu tầm, gìn giữ trong nhiều năm qua.

Chiếc hòm gỗ là kỷ vậy của Liệt sỹ Nguyễn Thế Cường

Chiếc xe đạp mang số hiệu ED4259 là kỷ vật của liệt sĩ Lưu Xuân Thanh

250 hiện vật được trưng bày tại khu Di tích lịch sử Quốc gia, địa điểm lưu niệm các Thanh niên xung phong (TNXP) Đại đội 915 Bắc Thái đều là những kỷ vật vô giá, là nhân chứng cho tinh thần cách mạng bất diệt. Những kỷ vật này nhắc nhở cho thế hệ trẻ về tinh thần quả cảm, nhiệt huyết sục sôi, tất cả vì độc lập của dân tộc.

Chiến tranh đã lùi xa 44 năm, cuộc sống tiếp diễn với nhiều đổi thay. Bảy đội viên còn sống sót sau trận bom lịch sử giờ đây mỗi người một phương, có người sinh sống tại Bắc Kạn, người ở Lâm Đồng, người lại ở Thái Nguyên…

Khép lại chuyến đi, trong lòng chúng tôi vấn vương bao cảm xúc về các thanh niên xung phong với tinh thần bất diệt, không ngại gian khó, đã cống hiến và hy sinh cho nền độc lập dân tộc. Biết ơn lắm những người con đất Việt đã nằm xuống nơi đây!