Thú nuôi chim của người M’nông

Người M’nông có nhiều cách bẫy, bắt chim muông để cải thiện bữa ăn hàng ngày, đồng thời để bảo vệ lúa và hoa màu trên rẫy. Khi lúa rẫy trổ bông, nếu không xua đuổi và đánh bắt, chim chóc phá hoại sẽ làm mùa màng thất thu. Từ đó, đồng bào sáng tạo nhiều cách bắt chim rất độc đáo và hiệu quả như bắt chim bằng nhựa cây, bằng lưới, bẫy sập... Ngoài việc bắt chim làm thịt, đồng bào còn biết cách nuôi chim như một thú chơi không thể thiếu. Có một số loại chim mà đồng bào thích nuôi như chim nhồng, chim rling, chim sáo, chim công...

Muốn nuôi chim nhồng con, người nuôi phải bắt chúng khi vừa mọc đủ lông cánh. Lúc đầu phải cho ăn toàn con trùn, dế, sau tập cho ăn cơm. Nuôi chim nhồng chủ yếu để tập nói tiếng người, có thể sai khiến được chim đi báo người thân khi cần thiết. Nuôi chim nhồng một năm nó mới biết nói. Năm thứ 2 - 3 có thể sai được việc như đi báo người thân hoặc đi tìm trâu bò bị lạc trong rừng.

Nuôi chim rling cũng chủ yếu để tập nói tiếng người. Nuôi chim rling đến ba năm mới nói thành tiếng người. Đến năm thứ tư trở đi mới có thể sai được. Nuôi chim rling khó hơn vì nó chỉ ăn trùn và dế mà không chịu ăn cơm. Đến lớn nó mới tự tìm ăn lấy.

Chim sáo hót rất hay nên đồng bào rất thích nuôi loại chim này. Chúng rất dễ nuôi dạy, lúc nhỏ chỉ cho ăn dế và cào cào, đến lớn tập cho ăn cơm. Nuôi chim sáo chỉ cần một năm thì chúng bắt đầu biết nói.

Ba loại chim trên đều nuôi thả không phải nhốt. Người đi đâu chim bay theo đó, người và chim quấn quít với nhau. Người nuôi thương yêu, cưng quí chim như bạn, không được chửi mắng, hắt hủi chim, nếu làm thế chúng sẽ tủi thân, bỏ chủ mà đi không nói lời từ biệt. Đồng bào chỉ thích nuôi một con, không nuôi một cặp. Nuôi một cặp trở lên chim không ở và không thể biết nói.

Ngoài ra, đồng bào cũng còn nuôi chim công. Muốn nuôi công phải lấy trứng của nó về cho gà ấp nở ra thành con. Đồng bào còn nuôi chim công để cúng thần linh.

Nhiều tộc người nuôi chim để lấy lông làm đồ trang sức. Lông chim cũng là đồ trang sức không thể thiếu của người M’nông. Người xưa thích trang sức lông chim là do vẻ đẹp phất phơ trước gió và rực rỡ sắc màu của nó. Theo quan niệm của nhiều tộc người, lông chim tượng trưng cho chiến thắng, cho quyền lực. Người M’nông nuôi công loại nhỏ để lấy chóp trang trí trên mái tóc của người đàn ông, nhất là chủ làng. Núm tóc sau ót của nữ giới (nraih) cũng giống của nam giới, nhưng dài hơn và có cài chớp chim công, chân chớp chim công được quấn bằng chỉ nhiều màu và ghép vào nraih đồng bằng một con tán đẽo bằng sừng trâu. Ngoài nraih, chớp lông chim công trên núm tóc phụ nữ có cài thêm một chiếc lược làm bằng sừng trâu.