Con voi trong đời sống tinh thần của đồng bào M’nông

30/12/2011 14:20

Với đồng bào M’nông, con voi không chỉ là tài sản to lớn của gia đình, cộng đồng mà còn là biểu trưng của sự may mắn, thịnh vượng của bon làng. Đồng bào còn xem con voi là hiện thân của “thần voi” (Nguăch Ngual)- vị thần mạnh mẽ, có uy tín che chở và mang lại sự bình yên cho bon làng...

ADQuảng cáo

Với đồng bào M’nông, con voi không chỉ làtài sản to lớn của gia đình, cộng đồng mà còn là biểu trưng của sự may mắn,thịnh vượng của bon làng. Đồng bào còn xem con voi là hiện thân của “thần voi”(Nguăch Ngual)- vị thần mạnh mẽ, có uy tín che chở và mang lại sự bình yên chobon làng.

Đồng bào M’nông quan niệm rằng, nhà nàocó voi thì được xem là gia đình giàu có, thịnh vượng và bon làng nào có nhiềunhà nuôi voi thì được xem là bon làng mạnh nhất trong vùng. Vì được xem là tàisản lớn của gia đình, cộng đồng nên voi phải được chăm sóc chu đáo, cẩn thận đểkhỏi bị ốm, chết. Nếu có một rủi ro nào đó xảy ra với voi thì thần sẽ trừngphạt cả bon làng. Đối với những người nuôi voi cũng như những người thuần dưỡngvoi phải thực hiện những kiêng kỵ theo tục lệ quy định như: không ăn thịt voi,không dùng những đồ làm bằng da voi (thắt lưng, giày dép bằng da), không ănmuối tro, không vào nhà có người mới sinh hoặc người chết chưa được một năm…Nếukhông tuân thủ những quy định trên thì voi sẽ ốm đau, phá phách, điên loạn vànếu không cúng, chữa kịp thời thì nó sẽ chết hoặc phản lại chủ. Hoặc nếu lỡ ănthức ăn có chứa muối tro thì phải lấy lá keh, khuar (hai loạilá ở trong rừng) trộn với nước gạo làm lễ cúng thần rồi xoa các thứ ấy lên đầuvoi.



Con voi của gia đình ông Điểu Lý luôn được chăm sóc, bảo vệ chu đáo


ADQuảng cáo

Do voi là “con trâu” của thần nên từ khivoi còn nhỏ hoặc đưa từ rừng về thuần dưỡng đều có một hệ thống lễ nghi xungquanh nó. Thậm chí, khi con voi đã lớn, ngà đã dài, muốn cắt ngà voi thì chủvoi hoặc người có uy tín trong làng phải đứng ra làm lễ cúng thần. Lễ vật cúnggồm một ché rượu, một con gà, rồi khấn và xin phép thần, sau đó mới được phépcắt. Còn lông đuôi voi thì không chỉ mang lại sự may mắn mà còn tượng trưng chosự chung thủy. Do đó, ai nhổ trộm lông đuôi voi phải đền 1 con heo, 3 ché rượulớn và tiền tùy theo mức chủ voi đưa ra, còn sợi lông voi bị trộm sẽ bị đốttrong lễ cúng tạ lỗi với thần. Mặt khác, cũng còn không ít những quy định chặtchẽ, khắt khe và một hệ thống tục lệ liên quan đến voi như: cúng thần khi đisăn bắt voi rừng; cúng sức khỏe cho voi; cúng thần khi bắn chết voi rừng; cúngxóa khi voi chửa, voi đẻ; cúng cắt ngà voi; cúng thần khi gây thương tích chovoi; mai táng khi voi chết… Khi voi chết, cả bon làng không được đánh cồngchiêng, không được uống rượu, hát dân ca. Cộng đồng phải ngưng việc lên nươngrẫy và tiến hành mai táng voi như một người con của bon làng về với đất mẹ. Đểthể hiện lòng thương tiếc ấy, đồng bào M’nông xưa đã có những câu hát vần nhưsau: “Con gà chết phải chôn/ Con heo chết phải chôn/ Con chó chết phải chôn/Con bò chết phải chôn/ Con trâu chết phải chôn/ Con voi chết phải làm chuồng/Anh hùng chết phải tạc tượng…”.

Ông Điểu Lý ở bon Bu Đắk, xã Quảng Trực(Tuy Đức) là một trong những người nuôi voi cho biết: “Đối với đồng bào M’nông,con voi là hiện thân của sự may mắn và thịnh vượng của bon làng nên rất yêuquý, xem voi như là người thân trong gia đình vậy. Tuy voi không còn nhiều nhưhồi xưa, nhưng những gì liên quan đến nó đều được chúng tôi gìn giữ và lưutruyền”. Còn ông Điểu Long ở cùng bon cũng nói: “Con voi không chỉ mang lại sựmay mắn cho gia đình mà còn là niềm tự hào lớn của cộng đồng, dân tộc. Cho dùcuộc sống có thay đổi như thế nào, nhưng tôi cũng như bà con bon làng luôn yêuquý, nâng niu voi”.

Có thểnói, đối với dân tộc M’nông nói riêng và các dân tộc Tây Nguyên nói chung, convoi vừa là tài sản lớn của gia đình, cộng đồng vừa liên quan đến tín ngưỡng tâmlinh nên mọi việc diễn ra xung quanh nó đều phải hết sức thận trọng, phải tuântheo tục lệ truyền thống một cách nghiêm túc.

Bài,ảnh: Mỹ Hằng

ADQuảng cáo
(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Con voi trong đời sống tinh thần của đồng bào M’nông
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO