Hạn hán đã xuất hiện ở nhiều địa phương

Thực tế ở cơ sở

Trưa ngày 19/2, tại hồ thủy lợi Đắk Ken, thuộc địa phận xã Đắk Lao (Đắk Mil), tiếng của nhiều máy nổ chạy xình xịch như cố hết công suất để hút nước tưới cho các vườn cà phê làm náo động cả một vùng. Hồ thủy lợi Đắk Ken phục vụ nước tưới cho khoảng 1.000 ha cà phê quanh vùng nhiều năm nay không ít lần đã phải “oằn mình” chống hạn và năm nay cũng thế.

Nước hồ ít, trong khi nhu cầu tưới nhiều nên từ đầu tháng 2 đến nay, Chi nhánh Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tại huyện Đắk Mil đã phải thực hiện việc điều tiết nước bằng cách bơm trung chuyển từ hồ Tây vào hồ Đắk Ken 2 lần để đáp ứng nhu cầu tưới cho diện tích cà phê của người dân.

Ông Trần Đoàn, thôn B, xã Đắk Lao (Đắk Mil) chạy máy bơm tưới cà phê cho gia đình và hàng xóm nhiều ngày nay

Ông Trần Đoàn, người dân ở thôn 9 B, xã Đắk Lao đã lắp đặt máy bơm nước tưới cà phê hơn 10 ngày qua  cho biết: Sau khi tưới xong 2 ha cà phê của gia đình, tôi tiếp tục bơm tưới cà phê cho nhiều hộ dân quanh khu vực do họ không có máy tưới. Năm nay nhiệt độ cao hơn nên đến thời điểm này, nông dân Đắk Mil đã phải tưới tới đợt 3 và khả năng phải tưới thêm 2 lượt nước nữa. Không biết những đợt tưới sau, hồ có còn nước hay không?

Nói về tình trạng khô hạn năm nay, ông Đoàn nhận định: “Theo kinh nghiệm bản thân, tôi thấy khả năng thiếu nước cuối vụ sẽ xảy ra, hạn nặng là đã nhìn thấy được trong khoảng 1 tháng tới”.

Theo Chi nhánh Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi huyện Đắk Mil, đến thời điểm ngày 19/2, các công trình thủy lợi, sông suối trên địa bàn, mực nước đều đã hạ, tuy chưa đến mức khô hạn nhưng thấp hơn mực nước năm 2018. Đến nay, chi nhánh đã thực hiện việc bơm trung chuyển cho hai công trình, trong đó chủ yếu là hồ Đắk Ken thuộc xã Đắk Lao để phục vụ việc tưới nước đợt 2 và 3 cho cà phê của nông dân.

Hồ Đắk Ken (Đắk Lao) với 16 chiếc máy bơm tưới cà phê đang hoạt động

Không chỉ Đắk Mil mà ở Krông Nô, hạn cũng đang hiện hữu trên những chân ruộng lúa nước. Cánh đồng Đắk Rền, thuộc xã Nâm N’đir (huyện Krông Nô) với khoảng 600 ha đất canh tác nhiều loại cây khác nhau cùng với cánh đồng Buôn Chóah, xã Buôn Chóah được coi là vựa lương thực của huyện.  Nếu như những diện tích trồng ngô, khoai lang vẫn chưa có biểu hiện ảnh hưởng của khô hạn thì nhiều ruộng lúa thiếu nước ở đây đã diễn ra khiến cây lúa còi cọc, đất nứt nẻ.

Tần ngần bên thửa ruộng của mình, ông Bùi Ngọc Ánh,  xã Nâm N’đir cho biết: “Phần đất này những năm trước, chúng tôi vẫn trồng lúa được, nhưng năm nay không có nước nên lúa có chỗ lên, chỗ không. Mới đầu tháng 2, chân ruộng đã khô nứt nẻ nên vụ này coi như bỏ không tiền giống, phân bón, công cán ”.

Ruộng lúa của nhiều hộ dân ở cánh đồng Đắk Rền, xã Nâm N'đir (Krông Nô) đã nứt nẻ

Ông Đỗ Tuấn Cường, Giám đốc Chi nhánh Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi huyện Krông Nô cho biết:  Toàn bộ khu vực này đều được cấp nước từ sông Krông Nô qua các trạm bơm. Thế nhưng năm nay, một số trạm bơm không thể bơm nước. Nguyên nhân là do mực nước sông tụt xuống thấp, miệng hút ống bơm không có nước. Đơn vị đã khắc phục được trạm số 5 nên có thể bơm, nhưng một số trạm chưa thể khắc phục nên xảy ra tình trạng thiếu nước tưới.

Theo ông Trịnh Văn Tường, Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tỉnh Đắk Nông, đơn vị hiện đang quản lý 249 công trình. Trung bình mực nước các công trình còn khoảng 84% dung tích so với mực nước dâng bình thường. Thời gian tới, mực nước tiếp tục giảm do nhu cầu tưới tăng cao tưới và thời tiết nắng nóng. Trước thực tế này, khả năng xảy ra hạn  vào thời điểm cuối vụ đông xuân là khá khốc liệt. Hiện đơn vị đang tập trung nhân lực phối hợp với các địa phương tích cực sử dụng hiệu quả nguồn nước. Trong đó bảo đảm các nội dung về cung ứng nước kịp thời, tiết kiệm, hạn chế đến mức thấp nhất khả năng xảy ra hạn nặng cả đối với cây công nghiệp dài ngày và cây ngắn ngày vụ đông xuân. Một số giải pháp cấp bách tại các vùng hạn cao đang được công ty chỉ đạo các chi nhánh gấp rút triển khai, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do hạn hán gây ra cho người dân.

Chủ động phương án ứng phó

Về phương án đối phó tình trạng khô hạn diễn ra trên diện rộng, Đài Khí tượng thủy văn tỉnh Đắk Nông khuyến nghị các ngành chức năng cần tiến hành kiểm kê nguồn nước trong các công trình thủy lợi. Chủ công trình, người dân cần thực hiện các giải pháp sử dụng nước tiết kiệm ngay từ đầu mùa khô, có kế hoạch phân phối nước hợp lý để bảo đảm sử dụng hiệu quả cho cả mùa khô 2019. Ngoài ra, các ngành chức năng cũng cần tổ chức xây dựng, rà soát kế hoạch phòng, chống hạn hán, thiếu nước với các kịch bản về nguồn nước có khả năng xảy ra để sẵn sàng triển khai các giải pháp ứng phó phù hợp, nhất là phương án cấp nước phục vụ sản xuất vụ đông xuân 2018-2019.

Cũng theo Đài Khí tượng thủy văn tỉnh Đắk Nông, các ngành chức năng cũng cần tăng cường thông tin, tuyên truyền cho người dân về tình hình nguồn nước tưới để người dân sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả. Đặc biệt, các cơ quan chức năng cần tiến hành rà soát và kiểm tra công tác duy trì dòng chảy tối thiểu trên các sông của các hồ chứa thủy điện, thủy lợi trong các tháng mùa cạn tiếp theo nhằm trả lại dòng chảy cho sông, điều tiết dòng chảy phục vụ đời sống và sản xuất của người dân.

Nhận định về việc mực nước tại một số hồ đập trên địa bàn tỉnh giảm nhanh, lãnh đạo Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đắk Nông cho rằng, trong năm 2019, độ ẩm trong đất thấp hơn mọi năm nên lượng nước ngầm và lượng nước bốc hơi ở các hồ đập đã tăng nhanh hơn so với năm trước. Bên cạnh đó, mùa mưa kết thúc sớm đồng nghĩa mùa khô sẽ kéo dài. Trước diễn biến trên, công ty nhận định tình trạng hạn hán năm nay sẽ diễn biến phức tạp. Vì vậy, ngay sau khi mùa mưa 2018 kết thúc, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đắk Nông đã triển khai các biện pháp giữ nước, điều tiết nguồn nước để chống hạn. Tuy nhiên, để việc chống hạn hiệu quả, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đắk Nông đề nghị người dân cần sử dụng nguồn nước một cách tiết kiệm, hiệu quả.