Cần hiểu đúng về chính sách dân số

Rõ ràng sau Hội nghị Trung ương 6, khóa XII, nhiều người hiểu nhầm rằng “chính sách dân số đã thay đổi, cho phép sinh con thoải mái miễn là nuôi dạy tốt”. Thực tế, Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới được ban hành sau Hội nghị Trung ương 6, khóa XII nêu rõ, tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Nghị quyết cũng nhấn mạnh: Tiếp tục thực hiện cuộc vận động mỗi cặp vợ chồng nên có 2 con, bảo đảm quyền và trách nhiệm trong việc sinh con và nuôi dạy con tốt. Tập trung vận động sinh ít con hơn ở vùng, đối tượng có mức sinh cao; duy trì kết quả ở những nơi đã đạt mức sinh thay thế; sinh đủ 2 con ở những nơi có mức sinh thấp.

Tìm hiểu qua thực tiễn thì từ Nghị quyết Trung ương 4 khóa VII năm 1993 đến nay, về mặt luật pháp, nhà nước ta không có quy định khống chế số con, nhưng có chính sách vận động mỗi gia đình nên có 1-2 con. Khoản 2, Điều 1, Pháp lệnh số 15/2008/PL-UBTVQH12 ngày 27/12/2008 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh dân số năm 2003 quy định về quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc thực hiện cuộc vận động dân số và kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản, mỗi cặp vợ chồng có quyền sinh một hoặc hai con, ngoại trừ các trường hợp đặc biệt. Và khẩu hiệu vận động được nêu ra trong Thông tư 01 năm 1994 là thực hiện mỗi cặp vợ chồng dừng lại ở 2 con để nuôi dạy cho tốt. Đây là khẩu hiệu xuyên suốt trong công tác dân số, kế hoạch hóa gia đình hơn 20 năm qua.

Ngoại trừ đảng viên thì năm 2007 theo Quyết định số 94/QĐ-TW của Bộ Chính trị nêu vi phạm trong trường hợp sinh con thứ ba (trừ những truờng hợp pháp luật có quy định khác) thì kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo hoặc cách chức (nếu có chức vụ), khai trừ đảng viên sinh con thứ 4. Đến năm 2013, căn cứ Điều 26, Quy định 181-QĐ/TW về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm của Ban Chấp hành Trung ương Đảng thì trường hợp sinh con thứ 3 (trừ trường hợp pháp luật có quy định khác) sẽ bị kỷ luật bằng hình thức khiển trách; nếu sinh con thứ 4 sẽ bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo hoặc cách chức (nếu có chức vụ); sinh con thứ 5 sẽ bị xử lý kỷ luật bằng hình thức khai trừ ra khỏi Đảng.

Như vậy, chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình từ trước đến nay vẫn thống nhất về mặt chủ trương. Tuy nhiên, hiện nay có một thực trạng là nhiều địa phương trong cả nước có mức sinh khá thấp như TP. Hồ Chí Minh chỉ có 1,45 con/bà mẹ, khu vực Đông Nam Bộ tỷ lệ sinh khoảng 1,56 con/bà mẹ và ở đồng bằng Sông Cửu Long vào khoảng 1,84 con trên một phụ nữ ở tuổi sinh sản.

Như vậy, so với tỷ lệ sinh trung bình trên cả nước là 2,1 con thì TP. Hồ Chí Minh đang là địa phương có mức sinh thấp nhất cả nước. Tỷ lệ sinh có dấu hiệu ngày càng giảm ở TP. Hồ Chí Minh, vì thực tế nhiều cặp vợ chồng chỉ muốn sinh 1 con để có nhiều thời gian hơn tập trung phát triển kinh tế gia đình, khiến chính quyền thành phố lo ngại xảy ra tình trạng già hóa dân số và thiếu hụt lao động trong tương lai. Vì thế, nghị quyết của Đảng, cũng như các chính sách về dân số, kế hoạch hóa gia đình yêu cầu các tỉnh, thành phố đẩy mạnh tuyên truyền, kêu gọi mỗi cặp vợ chồng nên sinh đủ 2 con để bảo đảm mục tiêu phát triển của đất nước.