Lễ hội đua bò vùng Bảy Núi

Cảnh tượng đua bò hoành tráng

Nguồn gốc lễ hội

Vào ngày lễ Dolta, đồng bào Khmer ở Tịnh Biên – Tri Tôn (An Giang) thường mang thức ăn lên chùa dâng lên các nhà sư để cầu nguyện cho linh hồn những người đã khuất được siêu thoát. Trong các ngày lễ này, thanh niên trai tráng trong phum sóc (làng) mang những đôi bò đến cày ruộng giúp nhà chùa, khi cày vừa xong, các chủ bò chọn những đôi bò bắt cặp với nhau để tranh tài kéo bừa trên những thửa ruộng xâm xấp nước vừa cày xong. Dần dần tục lệ đã trở thành một môn thể thao truyền thống thu hút đông đảo du khách đến tham quan, xem các cặp bò tranh tài.

Ngày hội văn hóa thể thao độc đáo

Để chuẩn bị cho cuộc đua bò, người ta chọn một khoảnh ruộng bằng phẳng, chiều dài chừng 200m, ngang 100m có nước xăm xắp, được “trục” xới nhiều lần cho có độ trơn của bùn, bốn bên có bờ bao và điểm đích có đoạn đường trống để làm độ dừng an toàn cho bò. Đoạn đường đua chính chỉ cần 120m theo khoảnh ruộng cặp sát bờ bao. Nơi xuất phát được cắm 2 cây cờ màu xanh, đỏ mỗi cây cách nhau 5m, và tại điểm đích cũng vậy. Đôi bò nào đứng ở vị trí cây cờ màu gì thì điểm đích cũng theo màu của cây cờ đó.

Nếu trong khi đua, đôi bò nào chạy tạt ra khỏi đường đua thì sẽ bị loại và đôi bò sau giẫm lên giàn bừa của đôi bò trước là thắng cuộc. Còn người điều khiển phải đứng thật vững nếu bị ngã hoặc rơi ra khỏi giàn bừa coi như thua cuộc. Những “nài đua bò” được người dân địa phương gọi là người cầm vàm, sẽ điều khiển đôi bò trong cuộc đua. Ðôi bò phải kéo theo chiếc bừa cây và người cầm vàm đứng trên đó điều khiển. Một số con bò còn được đeo cặp lục lạc vàng rực, rộn ràng những tiếng nhạc vui tai.

Vào sáng sớm của ngày hội đua bò, người dân khắp nơi kéo đến, đứng thành hàng bao quanh các bờ bao mang theo chiêng, trống cùng hò hét, cổ vũ cho cặp bò mà mình yêu thích. Khi hiệu lệnh xuất phát của trọng tài phát ra, người điều khiển cầm một khúc gỗ có gắn một cây đinh nhỏ chích mạnh vào mông bò, bò bị chích đau nên thừa sức phóng nhanh về phía trước trong sự cổ vũ náo nhiệt của đông đảo người xem, càng làm cho lễ hội thêm hấp dẫn, sôi động và hào hứng.

Người cầm vàm của đôi bò thắng cuộc sẽ được mọi người tôn vinh là người cầm vàm bò “can đảm” nhất vùng. Từ lúc bắt đầu cho đến lúc kết thúc, cuộc đua không khí lễ hội luôn tràn ngập tiếng vỗ tay, reo hò, cổ động cho những cặp bò tranh nhau quyết liệt để về đích. Nước bắn tung tóe kèm những pha rượt đuổi gay cấn, cùng những tiếng hô hào làm cho các phum sóc sôi nổi, rộn ràng.

Bảo tồn và phát huy giá trị di sản

Tháng 1/2016, lễ hội đua bò vùng Bảy Núi được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Năm 2020, tỉnh An Giang phê duyệt Đề án bảo tồn và phát huy hội đua bò Bảy Núi với mục tiêu nâng tầm hội đua bò Bảy Núi thành hội đua bò quốc tế. Đề án nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, tạo ra sản phẩm tinh thần, thiết lập điểm đến trong chuỗi du lịch theo tuyến khép kín, góp phần phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.